Vijf nieuwe Over de Muur redacteuren stellen zich voor aan de hand van hun favoriete historische bron. Vandaag: Ruben Ros
Gepolder, achterkamertjespolitiek, grote ego’s en kleine zieltjes: als er een bronnencollectie is waar de Nederlandse politieke cultuur in zijn volle glorie te aanschouwen is, is het wel het archief van de Handelingen der Staten-Generaal. Twee eeuwen nederpolitiek schuift voorbij op ogenschijnlijk oersaaie pagina’s.
De Handelingen zijn mijn favoriete bron omdat ze, in de woorden van voormalig stenograaf en minister-president Willem Drees, ‘in overwegende mate geen daden maar woorden weerge[ven]’. Als begripshistoricus is dit precies waar ik op uit ben. Politiek maakt taal, maar taal maakt ook politiek. Juist door de politieke taal te bestuderen zien we wat er wezenlijk verandert en hetzelfde blijft in ons politieke denken en doen. De Handelingen zijn een fantastisch testament van deze verandering. Juist door het Haags gekonkel nauwkeurig te bestuderen zien we hoe politiek bedreven wordt en verandering in ons land (en daarbuiten) wel maar vooral ook niet tot stand komt.
Naast de status van de Handelingen als politiek dagboek maakt de omvang van deze bron het ook mogelijk om nieuwe typen vragen te stellen. Twee eeuwen politiek debat levert een zee van data op die te doorzoeken en modelleren is met computationele methoden. Zelf houd ik me bezig met de technocratisering van politieke taal, een proces dat ik probeer op te sporen door parlementaire argumentatiepatronen te modelleren. Mijn onderzoek bestaat dan ook vooral uit het geschikt maken van de parlementaire data voor digitale inspectie en de ontwikkeling van methoden die mij helpen dit proces van technocratisering op te sporen.
Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. De Handelingen zijn een erg lastige bron omdat ze bestaan uit getranscribeerde speeches die gecureerd zijn door bijvoorbeeld de stenografische dienst en bemoeizuchtige kamervoorzitters. Ze zijn geen afspiegeling van een “algemeen” politiek vertoog (als dat al bestaat) en worden gekenmerkt door hypercontingente retoriek en subteksten die moeilijk te reconstrueren zijn. De inzet van digitale methoden kan daarom vaak op scepsis rekenen. Hoe kan een computer nu de emotie en complexiteit van parlementair debat vatten? Gelukkig hoeft dat ook helemaal niet. Het gebruiken van digitale methoden gaat ook om het stellen van andere vragen, vragen die complementair zijn aan de vragen die we gewend zijn te stellen. Het probleem is alleen dat door begrippen als distant reading de illusie wordt gewekt dat we de traditionele vragen simpelweg kunnen opschalen met wat hippe tools, een bij voorbaat verloren strijd. Als historicus ben ik daarom constant op zoek naar nieuwe vragen en nieuwe perspectieven op historische data. De Handelingen zijn in deze zoektocht de perfecte testcase.