Het vlaggenschip van Thierry Baudets Renaissancevloot verwijst naar een nationale maritieme geschiedenis—maar niet de Nederlandse.
“Wij zijn het vlaggenschip van de Renaissancevloot. De andere schepen kunnen volgen,” verkondigde Thierry Baudet optimistisch op het eerste verkiezingscongres van het Forum voor Democratie in Amsterdam. De beeldspraak is duidelijk: op het vlaggenschip bevindt zich traditioneel de bevelhebber van de vloot. De Renaissance duidt vast op de wedergeboorte van Nederland.
Deze beeldspraak is fier verbeeld op Baudets Twitterprofiel. Op de banner van zijn account is een schip afgebeeld met het logo van het Forum voor Democratie op een van de zeilen gephotoshopt. Als universitair docent maritieme geschiedenis was ik natuurlijk benieuwd naar het type schip dat Baudet hier gebruikte. Ik was niet de enige. Op internet werd in een Twitter-draadje al gespeculeerd dat het schip mogelijk iets te maken zou hebben met de VOC of de slavenhandel.
Baudet is een nationalistisch politicus. Hij is fel tegen Europa en betoogt zelfs dat veel Nederlanders een ziekelijke angst voor het “eigene” hebben. Een verwijzing naar de Nederlandse maritieme geschiedenis zou goed passen in zijn gedachtengoed. Verwijzingen naar het zogenaamd “glorieuze” Nederlandse maritieme verleden zijn namelijk populair bij politici die graag willen dat we trots zijn op Nederland. Jan Peter Balkenende had het over de VOC-mentaliteit, en al eerder liet Geert Wilders zich voor het Veronica programma Heroes omtoveren tot Michiel de Ruyter: “een van de grootste helden uit onze geschiedenis.” Vorig jaar verspreidde hij een afbeelding van de serie, waarop Hero Brinkman vervangen was door Fleur Agema, met de leus “Nederland terugveroveren.”
Mijn verbazing was dan ook groot toen onze webontwikkelaar deze afbeelding van een laat zestiende-eeuws Engels galjoen vond. Baudets schip blijkt te zijn gebaseerd op een Engels scheepsontwerp uit 1586 van meesterscheepsbouwer Matthew Baker. Het ontwerp is onderdeel van Bakers manuscriptenverzameling From Fragments of Ancient English Shipwrighty. Een model van een dergelijk galjoen is te vinden in het Engelse National Maritime Museum.
Het Renaissanceschip van Baudet heeft dus eigenlijk niks met de “glorieuze” Nederlandse geschiedenis te maken. Het verwijst naar jaren waarin het helemaal niet zo goed ging met de natie—sterker nog, Nederland als natie bestond nog niet en de Nederlanders hadden internationale steun hard nodig. In 1584 was Willem van Oranje vermoord. De staten beseften dat ze het niet alleen zouden redden, en riepen de hulp in van niemand anders dan de Engelse koningin Elizabeth I. De Nederlanders boden de vorstin zelfs de soevereiniteit aan over de opstandige Nederlandse gewesten—op dit moment was het idee om zonder vorst als Republiek verder te gaan nog ondenkbaar, ondanks het feit dat de gewesten de koning van Spanje in 1581 al hadden verlaten.
Elizabeth bedankte voor de eer—het zou wellicht een te directe confrontatie met Spanje betekenen. Als protestantse monarch stond ze de Nederlanden wel bij door in 1585 Engelse soldaten te sturen onder leiding van haar geliefde Robert Dudley. Dit werd geen succes en in 1587 verliet Dudley de Nederlanden. Pas in 1588 werden de Nederlandse gewesten een Republiek—maar ook toen was het voortbestaan van deze nieuwe republiek nog lang niet verzekerd.
Het Engelse galjoen kende ondertussen gouden tijden. Waarschijnlijk is een schip als het type dat op Baudets profiel te zien is, gebruikt in de slag tegen de Spaanse Armada in 1588. Engeland was in oorlog met Spanje, en de Spaanse koning Filips II wilde Engeland binnenvallen met behulp van zijn “Onoverwinnelijke Vloot.” De expeditie leidde tot een gigantische Spaanse nederlaag. De Engelsen hadden de Spaanse vloot met hun eigen snelle en wendbare schepen kunnen weerstaan en de Spaanse Armada zodanig veel schade kunnen aandoen dat de Spanjaarden het op moesten geven.
Kortom: het vlaggenschip van Thierry Baudet, met op het zeil het logo van het Forum voor Democratie, is zeker een symbool van trots. Maar dan wel een symbool van Engelse trots.
Suze Zijlstra is universitair docent maritieme geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Haar onderzoek richt zich op kolonisatie in zeventiende-eeuws Amerika, met speciale aandacht voor de ontwikkeling van Suriname en Nieuw-Nederland/New York.
Steven Ottens werkte mee aan dit artikel.