Het presidentschap van Donald Trump staat synoniem met diepe polarisatie van de Verenigde Staten. Dat lijkt nieuw, maar historicus Jill Lepore laat zien dat in het Amerikaanse verleden diepgravende conflicten en ideologische strijd nooit ver weg was, stelt Koen Uffing.

Het realiseren van nationale idealen vormt in de Amerikaanse geschiedenis een terugkerende bron van conflict. In These Truths: A History of the United States bespreekt historicus Jill Lepore de geschiedenis van het machtigste land ter wereld aan de hand van dit structurele probleem. De truths uit de titel verwijzen naar de tekst van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring, die de beroemde passage ’We hold these truths to be self-evident that all men are created equal’ bevat, en waarin wordt verwezen naar democratische idealen zoals het gelijkheidsprincipe en het bestaan van burgerlijke grondrechten.

Lepore’s boek is ingedeeld in vier chronologisch geordende delen, die ieder onderverdeeld zijn in vier hoofdstukken. These Truths bestrijkt een bijzonder ruime periode: historische ontwikkelingen van de “ontdekking” van Noord-Amerika in 1492 tot en met de verkiezing van Donald Trump tot president komen aan bod. Deze ambitieuze opzet maakt van These Truths een overzichtswerk: specialistische beschouwingen van onderwerpen en gebeurtenissen komen niet of nauwelijks aan de orde.

In haar boek toont Lepore aan dat “Amerikaanse” idealen zoals burgerlijke gelijkheid aan de basis stonden van binnenlands conflict. Zo bespreekt zij het zogenaamde Brown v. Board of Education-arrest van het Hooggerechtshof uit 1954 – waarin raciale segregatie in openbare scholen ongrondwettig werd verklaard – aan de hand van de problemen die ontstonden bij de handhaving van het besluit. Veelzeggend voor Lepore’s aanpak is een alinea waarin aandacht wordt besteed aan de kritiek van liberale rechter William O. Douglas op toenmalig president Dwight Eisenhower. Volgens Douglas was president Eisenhowers passieve rol in de handhaving van Brown een stilzwijgende steunbetuiging aan het racistische verzet tegen het arrest.^[1] Door evenveel aandacht te besteden aan de conflicten die ontstonden in de nasleep van Brown – zoals die tussen Douglas en Eisenhower – als aan het vonnis zelf, legt Lepore de vinger op het soort politiek-ideologische meningsverschil dat in de geschiedenis van de VS regelmatig aan de oppervlakte komt. Met een getroebleerd portret van de Amerikaanse democratie als gevolg.

Lepore´s benadering van intern conflict doet denken aan Walter Russel Meads monografie Special Providence: American Foreign Policy and How It Changed the World uit 2002. Daarin legt Mead uit hoe het Amerikaanse buitenlandbeleid slaagde dankzij de competitie tussen vier kenmerkende ideologische stromingen. Waar Mead de Amerikaanse buitenlandse politiek verklaarde aan de hand van ideologische competitie, laat Lepore zien dat strijd tussen ideeën ook de belangrijkste motor is van de binnenlandse politiek.

Hiernaast geeft Lepore scherp historisch commentaar op de maatschappelijke hyperpolarisatie die de weg vrijmaakte voor Donald Trumps verkiezingszege in 2016. Vooral in de laatste twee hoofdstukken – met de veelzeggende titels “Battle Lines” en “America, Disrupted” – gaat ze uitvoerig in op de enorme kloof tussen progressieve en conservatieve Amerikanen in de eenentwintigste eeuw. Lepore identificeert twee drijvende krachten achter deze sociaal-politieke divergentie: de ideologische radicalisering van vooral de Republikeinse Partij (specifiek met betrekking tot thema’s zoals abortus en wapenwetgeving) en de polariserende, op sensatie gerichte berichtgeving van de Amerikaanse media. Aan de hand van deze twee ontwikkelingen schetst Lepore een gedetailleerd portret van de verscheurde samenleving waarin Trumps provocatieve kandidatuur kon gedijen.

Hierbij moet echter worden opgemerkt dat Lepore het bestaan van een “nationale” context methodologisch voor lief neemt. Alhoewel ze aan het begin van haar boek aangeeft het concept van de natiestaat – dat gebaseerd is op een “volk” met een “gedeeld verleden” – als fictie te beschouwen, ontbreekt vervolgens serieuze problematisering ervan op theoretisch niveau.^[2] In plaats daarvan presenteert Lepore haar boek als een organische geschiedenis van de Verenigde Staten, zonder bevredigende reflectie over de rol die “nationale” geschiedenissen zoals These Truths zélf spelen in het proces van natievorming. De verklaring hiervoor ligt voor de hand: These Truths is geschreven voor niet-academici. Desalniettemin onderschat Lepore hier haar eigen publiek. Juist voor lezers van historische monografieën die een ‘nationaal’ verhaal vertellen kan het interessant zijn om uitgenodigd te worden tot theoretische reflectie.

Ook beantwoordt Lepore haar eigen onderzoeksvraag te vaag. These Truths belooft zich te richten op een vraagstuk van achttiende-eeuwse Founding Father Alexander Hamilton: is het mogelijk een land te besturen op basis van gedegen overleg?^[3] Lepore zoekt het antwoord in de loop van de Amerikaanse geschiedenis, maar laat na Hamiltons probleem daadwerkelijk op te lossen. In plaats daarvan benadrukt These Truths dat Amerikanen veel hebben geworsteld met het realiseren van idealen zoals die van Hamilton, zonder uitgewerkte conclusies voor te schotelen omtrent de resultaten hiervan.

Desalniettemin biedt Lepore een meeslepend geschreven overzichtswerk van de Amerikaanse geschiedenis. Alhoewel These Truths methodologisch tekort komt, slaagt de auteur in het toegankelijk maken van de turbulente historie van de Amerikaanse republiek. Eenieder met interesse in een algemene geschiedenis van de Verenigde Staten is hierom bij Jill Lepore aan het juiste adres.

Koen Uffing is researchmaster student Geschiedenis aan de Universiteit Leiden en oprichter/beheerder van de blog pinkerness.com. Hij houdt zich bezig met Amerikaanse politieke retorica en herinneringscultuur.

^[1] Jill Lepore, These Truths: A History of the United States (New York en Londen: W. W. Norton and Company, 2018), 584.

^[2] Ibidem, 9.

^[3] Ibidem, xvii-xviii.