Over de Muur
  • Geschiedenis actueel
  • Historisch bedrijf
  • Over ons
  • Voor auteurs
  • Nieuwsbrief

Bij Pauw sterft de expert iedere avond

31 mei 2018 by Thomas Smits

Het is een wederzijdse frustratie: wetenschappers ergeren zich aan leken die in de media over hun onderzoeksveld vertellen, en media ergeren zich aan overgenuanceerde en niet-mediagenieke wetenschappers. Waar dit toe kan leiden werd gisterenavond pijnlijk duidelijk tijdens Pauw, waar presentator Jort Kelder te gast was om te vertellen over een collectie van 170 NSB-propagandafilms die vandaag door Beeld en Geluid online worden gezet.

Pauw duikt gelijk in het materiaal. Kelder laat twee fragmenten zien: één van colporterende Volk en Vaderland-verkopers die op straat worden bespot, maar vervolgens tijdens een speech van NSB–leider Anton Mussert worden opgenomen in de moederschoot van de beweging, en een fragment uit 1942 waar vooral jonge leden van de beweging in de Galgenwaard trouw zweren aan Mussert. In de korte intermezzo’s tussen de filmpjes, geeft Kelder zijn, altijd gepeperde, mening over de leider van de NSB: een kleine man, getrouwd met zijn tante, verliefd op zijn achternichtje, een bouwer van kleine bruggetjes in de buurt van Utrecht.

Screenshot NPO.nl: Jort Kelder bij Pauw

Na een verhandeling over het zesde couplet van het Wilhelmus, gezongen tijdens de bijeenkomst in de Galgenwaard, wordt het een van de andere gasten te gortig. Sekswerkexpert en oud-student filmstudies Yvette Luhrs toont zich gechoqueerd dat NSB-propaganda primetime en zonder context wordt uitgezonden. Ook Gert-Jan Segers, fractievoorzitter van de ChristenUnie, vraagt zich af of er niet ‘een inleiding’ bij het materiaal gegeven moet worden. Kelder begint vriendelijk: de aanwezigen moeten begrijpen dat het materiaal beschikbaar is gesteld voor studiedoeleinden.

Luhrs reageert hier, terecht, fel op, want dit is natuurlijk geen argument, sterker: het verklaart juist waarom Kelders ‘dit is mijn spreekbeurt over Anton Mussert’ duiding van de beelden zo problematisch is. Het materiaal is, zoals Beeld en Geluid laat weten, beschikbaar gesteld voor ‘laagdrempelig (wetenschappelijk) onderzoek’, wat uiteraard niet betekent dat Pauw het niet mag uitzenden. Maar: zonder duiding, context en aanleiding is het uitzenden van het materiaal inderdaad niet veel meer dan ‘NSB-porno’. Hierna ontspoort het gesprek, vooral omdat Kelder totaal geen antwoord heeft op de vraag wáárom de beelden op deze manier worden vertoond. ‘Omdat we hier nu zitten, omdat we het interessant vinden. We hebben het al besloten en het gaat gewoon door. Daar word ik echt een beetje autoritair van, want dit is wel onzin.’ Ook presentator Jeroen Pauw reageert: ‘Je hoeft na de oorlog niet het verzet in te gaan’.

Het item laat zien dat zowel Kelder als Pauw (en blijkbaar ook zijn redactie) de expertise missen om fout erfgoed, zoals dit materiaal vaak wordt omschreven, te duiden, of experts te vinden die dit wel kunnen. Het vrijgeven van het materiaal zou geen aanleiding moeten zijn om het smakelijke, en al vakkundig onderuitgehaalde, beeld van Mussert als kleine loser nog eens à la Jort Kelder op te dienen, maar wel om het hebben over de omgang met ‘foute’ geschiedenis. Waarom worden de beelden pas nu vrijgegeven? Wat zegt dit over onze omgang met de oorlog? Over het onder-druk-staande beeld van goed en fout dat hier op berust? Over gevoelens van schuld en medeplichtigheid? NIOD-onderzoeker René Kok, door Kelder aan het eind van het item genoemd, zou ongetwijfeld op de terechte kritiek van Luhrs hebben kunnen ingaan.

Er was één kans, om de totaal contextloze consumptie van problematisch beeldmateriaal tot een relevante, actuele discussie om te buigen. Aan het eind van het item geeft Kelder, die als geen ander begrijpt hoe media werken, daartoe zelf een voorzetje, als het gesprek komt op hoe Mussert bekend wordt na een referendum tegen het Verdrag met België (1927). Kelder: ‘We hebben wat referenda gehad, het is hier net aan tafel langs gekomen, eigenlijk zo’n soort beweging. En daaruit, eigenlijk een klein mannetje, dat zich ontdekt in de publiciteit. Hij is iemand.’ Over wie heeft Kelder het hier nou eigenlijk? Wat voor vergelijking trekt hij? We zullen het nooit weten, want Jeroen Pauw wil niet na de oorlog het verzet in. Het had een onsmakelijk en slecht voorbereid item kunnen redden.

Addendum: niet alleen is Yvette Luhrs oud-student filmstudies, zij heeft een master afgerond met een specialisatie in research voor documentaire en schreef over kritische discoursanalyse en mainstream media.

Thomas Smits promoveert aan de Radboud Universiteit op een onderzoek naar geïllustreerde nieuwstijdschriften en identiteitsvorming in de negentiende eeuw. Voor het KNAW project Faces of Science blogt hij over zijn werk. Vanaf mei 2017 is hij een half jaar researcher-in-residence bij de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag.

Meer lezen? Suze Zijlstra schreef eerder een artikel over hoe ‘de historicus’ in de media nog altijd een witte man is.

Dit delen:

  • Klik om te delen met Twitter (Wordt in een nieuw venster geopend)
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend)

Gerelateerd

Posted in: Geschiedenis actueel, Historisch bedrijf Tagged: memory studies, moderne geschiedenis, wetenschap en media
Over de Muur op Twitter @overmuur

Click here to read @overmuur'S Twitter feed

h J R

Meest recente berichten

  • Leopold van zijn sokkel: Vlaams-nationalisten, ga eigen rol in het koloniale verleden niet uit de weg
  • Winston Churchill: oorlogsheld of racistische schurk?
  • De waarde van weerbaarheid
  • Rutte gebruikt wetenschap alleen als het uitkomt
  • Pest en politie: De politiek van publieke gezondheid toen en nu

Tags

aanvraagdruk activisme dekoloniale geschiedenis Digitale geschiedenis diversiteit Familiegeschiedenis FNV gender gezondheid Historicus aan het woord historisch bedrijf internationalisering klimaatverandering koloniaal geweld koloniale geschiedenis letterkunde maatschappelijke dienstverlening memory studies mentale dekolonisatie middeleeuwen Middeleeuwse geschiedenis migratiegeschiedenis moderne geschiedenis nationalisme Nederlandse identiteit onderwijs open access oude geschiedenis politiek en geschiedenis publicatiedruk publieke ruimte racisme seksisme slavernij tentoonstelling Tweede Wereldoorlog valorisatie vroegmoderne geschiedenis vroegmoderne tijd Werkdruk wetenschap en media wetenschap en ondernemerschap wetenschap en politiek

Archief

  • juni 2020
  • april 2020
  • maart 2020
  • februari 2020
  • januari 2020
  • december 2019
  • november 2019
  • oktober 2019
  • september 2019
  • augustus 2019
  • juli 2019
  • juni 2019
  • mei 2019
  • maart 2019
  • februari 2019
  • januari 2019
  • december 2018
  • november 2018
  • oktober 2018
  • september 2018
  • juli 2018
  • juni 2018
  • mei 2018
  • april 2018
  • maart 2018
  • februari 2018
  • januari 2018
  • december 2017
  • november 2017
  • oktober 2017
  • september 2017
  • augustus 2017
  • juli 2017
  • juni 2017
  • mei 2017
  • april 2017

Copyright © 2021 Over de Muur.

Hit WordPress Theme by ThemeHit

Achtergrondfoto PD Ur Cameras
Facebook - Twitter