Kan de Vlaamse televisieserie ‘Kinderen van de kolonie’ de gaten in het collectieve geheugen dichten? Awa-Alice Ba, een Belgisch-Senegalese studente journalistiek, biedt haar reflectie op de eerste aflevering.
De kolonisatie is iets waar ik zowel veel als erg weinig over weet. Het is een onderwerp dat ik, als dochter van een Senegalese vader, in bijna alles kan terugvinden. Het is overal aanwezig en toch weet ik er zo bijzonder weinig van. Het lijkt alsof ons koloniale verleden een blinde vlek is in de geschiedenis.
Ik verwachtte veel van de eerste aflevering van ‘Kinderen van de kolonie’. Ik had van tevoren veel schrik dat er te snel en te bruusk zou worden omgegaan met de verwoesting en littekens die Europa in het Afrikaanse continent heeft achtergelaten. Ik vreesde dat de getuigenissen van de Congolese Belgen aan kracht zouden verliezen naast de verhalen van oud-kolonialen. Gelukkig stelde de eerste aflevering niet teleur. De rooskleurige herinneringen waar ik zo voor op mijn hoede was, kregen vaak een tegenhanger. Wanneer een van de oud-kolonialen zei: ‘Wij klagen niet over de Romeinse kolonisatie. Wij zijn daar eigenlijk goed uitgekomen’, werd dat in evenwicht gehouden, niet alleen door andere getuigenissen, maar door de vele beelden, foto’s, cijfers en feiten die de gruwel van ons koloniale verleden niet romantiseren.
De titel deed me vermoeden dat vooral de jongere generatie, de kinderen van mensen die het kolonialisme hebben meegemaakt, aan het woord zou komen. Ik dacht dat jongeren zoals ik, de Afrikaanse diaspora, zouden spreken over hun ervaringen met dat koloniale verleden. Toch is het volledig terecht dat de serie, of toch deze aflevering, vooral de echte ooggetuigen, die we in het verleden zo weinig hebben laten spreken, aan het woord laat. ‘Horen, zien en zwijgen, dat was het beste wat je kon doen’, vertelt een van de getuigen. Ik ben daarentegen heel blij dat deze donkere kant van onze geschiedenis beter wordt uitgelicht.
Wat me het meeste is bijgebleven is de uitspraak van een van de jongere getuigen over de rijkdom van België: ‘Congo was de olifant die de muis heeft gevoerd.’ Het is inderdaad België die baat had bij de kolonisatie, niet Congo. Onze welvaart hebben we te danken aan het uitbuiten van onze vroegere kolonie.
Het lijkt me dat er in België een soort onwil is om ons koloniale verleden onder ogen te komen. ‘History is not the past, it is the present. We carry our history with us. We are our history,’ zegt James Baldwin in de documentaire ‘I Am Not Your Negro’. En natuurlijk kunnen zes afleveringen de gaten in ons collectief geheugen niet helemaal opvullen, maar ‘Kinderen van de kolonie’ is volgens mij alvast een goed begin.
Ik ben Awa-Alice Ba, studente journalistiek uit Antwerpen met een bachelor rechten. (Als dochter van een Senegalese vader en een Belgische moeder, beschrijf je me het best als een koffie met melk.) Ik hou erg veel van geschiedenis, en ik ben ervan overtuigd dat herinneren onze toekomst bepaalt.
Meer lezen binnen deze reeks?
Edurne De Wilde: Waarom we een serie wijden aan de omgang met het koloniale verleden in België en Nederland
Sarah Madimba: Waarom de huidige generatie niet langer zwijgt over het koloniale verleden
Jonas Vernimmen: Burundi. In flarden.